Geleceğin iş modelleri üzerine çalışan uzmanlar, üretkenliğin makinelere doğru kaymasıyla birlikte insan emeğinin niteliğinin değişeceğini belirtiyor. Bu görüşün önde gelen isimlerinden fütürist Gerd Leonhard, gelişmiş ülkelerde çalışma saatlerinin önümüzdeki dönemde ciddi şekilde azalabileceğini ifade ediyor. Leonhard’a göre insanlar aynı ücreti alırken daha kısa sürelerde çalışabilir; işin büyük kısmını ise otomasyon sistemleri üstlenebilir.
Bu öngörü, Türkiye açısından da dikkat çekici bir tartışma alanı yaratıyor. Ekonomik yapı, iş gücü dağılımı, verimlilik göstergeleri, mevzuat düzenlemeleri ve şirketlerin dijital dönüşüm hızı, bu senaryonun gerçekleşme ihtimalini belirleyen temel faktörler arasında yer alıyor.
Türkiye’de Böyle Bir Dönüşüm Mümkün mü?
Türkiye’de haftalık çalışma süresi hâlen birçok Avrupa ülkesinden daha uzun. Ücret dengesi, istihdam yapısı ve üretim sektörlerinin ağırlığı göz önüne alındığında, günlük 3–4 saatlik bir çalışma modeline geçişin kısa vadede mümkün olmadığı değerlendirmesi öne çıkıyor. Bununla birlikte uzun vadede otomasyon yatırımlarının artmasıyla çalışma sürelerinin belirgin biçimde azalabileceği belirtiliyor.
Uzmanlara göre Türkiye’de bu dönüşümün en kritik noktası üretkenlik artışı. Yani çalışanlar daha az süreyle daha fazla değer yaratabilmeli. Bu da ancak yapay zekâ, robotik otomasyon, süreç optimizasyonu ve yüksek teknolojili üretim gibi unsurlarla mümkün hale geliyor.
Dijitalleşme ve Yapay Zekâ Süreleri Nasıl Etkiler?
Günümüzde bankacılıktan perakendeye, üretimden kamu yönetimine kadar birçok alanda yapay zekâ tabanlı sistemler iş akışlarının önemli bir kısmını üstlenmeye başladı.
-
Veri girişi, analiz, raporlama
-
Müşteri hizmetleri
-
Kalite kontrol
-
Üretim bandı otomasyonu
-
Depo yönetimi gibi süreçlerin büyük bölümünün makinelere devredilmesi, insanların daha az ama daha nitelikli çalışmasının önünü açıyor.
Bu tabloya göre, 2030 sonrasında pek çok sektörde günlük çalışma süresinin önce 6 saate, uzun vadede ise 4 saate düşebileceği tahmin ediliyor. Yine de uzmanlar, bunun tüm sektörlerde eş zamanlı gerçekleşmeyeceğini vurguluyor.
Ekonomik Etkiler: 3–4 Saatlik Çalışma Modeli Ne Anlama Gelir?
Bu sistemin hayata geçmesi halinde ortaya çıkacak başlıca sonuçlar şöyle öngörülüyor:
1. İş Gücü Piyasasında Yeni Yetenek Talebi
Düşük vasıflı işler hızla otomatikleşeceği için çalışanların “yeniden beceri kazanma” süreçleri kritik hale gelecek.
2. Üretim Maliyetlerinde Düşüş
Otomasyonun artmasıyla iş gücü maliyetleri azalacak, şirketler daha hızlı ve hatasız üretim yapabilecek.
3. Daha Esnek Çalışma Modelleri
Uzaktan çalışma, hibrit sistem ve proje bazlı çalışma kavramları daha yaygın hâle gelecek.
4. Gelir Modelinde Değişiklik
Bazı ülkelerde tartışılan “evrensel temel gelir” uygulamaları, kısalan çalışma süreleriyle daha fazla gündeme gelebilir.
Türkiye İçin En Gerçekçi Senaryo: Kademeli Azalma
Türkiye özelinde uzmanların ortak görüşü, günlük 3–4 saatlik çalışma modelinin kısa vadede mümkün olmadığı yönünde. Ancak:
-
Teknoloji yatırımlarının artması
-
Dijital dönüşümün hızlanması
-
Verimlilik oranlarının yükselmesi
-
İş gücü yapısındaki değişim gibi adımlarla çalışma sürelerinde kademeli bir azalma yaşanabileceği ifade ediliyor.
Önümüzdeki dönemde sektörlerin bir kısmı 6 saatlik vardiyalara geçebilir; özellikle bilgi teknolojileri, finans, medya, yazılım ve tasarım gibi dijital ağırlıklı alanlar bu dönüşümü daha hızlı yaşayabilir.
Çalışma sürelerinin günlük 3–4 saate düşmesi bugün için iddialı bir beklenti olsa da teknolojik evrim bu senaryoyu her zamankinden daha mümkün hâle getiriyor. Yapay zekâ, otomasyon, yüksek verimlilik ve yeni iş modelleri; geleceğin çalışma düzeni üzerinde belirleyici olacak. Türkiye’de bu dönüşümün hızı, teknolojik adaptasyon kapasitesi ve iş gücünün yeniden yetenek kazanma becerisine bağlı olarak şekillenecek.
İş dünyasının geleceğini şekillendiren bu tartışma, önümüzdeki yıllarda çok daha fazla gündeme gelecek gibi görünüyor.