Çay İşçiliğinin Yevmiyesi Arttı, Bahçelerde Çalışma Talebi Arttı

Kovid-19’la mücadele kapsamında Türkiye’de sınır kapıları kapatıldı. Sınır kapıları kapatıldığı için Gürcü işçiler bu yıl çay toplamaya gelemeyecekler. Gürcü işçiler çalışamayacak olduğu için günlük çay hasadına gelecek olan işçilerin değeri 200-300 TL’ye çıktı. Fiyatları duyanlar ise çay toplamaya gelmek için olan talebi arttırdılar.

Yeni tip Kovid-19 salgını kapsamında alınan kararlar neticesinde il dışında yaşayan Rizeliler bu yıl çay toplamaya gelemeyecekler. Vatandaşlar bahçelerindeki çayı yarılık sistemiyle ya da yevmiyeciye toplatmak zorunda kalacaklar. Yarılık sisteminde; çayı toplayan kişinin topladığı çayın bedelinin yarısına sahip olurken, anlaşmaya göre bazıları 3’te 2’sini alıyor. Günlük 200-300 TL arasında bir yevmiyeyle tarlaya giren yevmiyeciler sabah 06:00’da çay toplayama başlarken bu işlemi 18:00’da bitiriyorlar.

Çay Üreticileri Derneği Başkanı Mustafa Mavi, yevmiye ücretlerinin arttırılması ile ilgili birçok kişinin çay toplamaya olan ilgisinin arttığını belirterek, “İl dışındaki vatandaşlar tarafından sanki orada iş hazır gideyim çalışayım gibi bir algı oluştu. İzmir’den arayan oldu, bu sabah Gaziantep’ten aradılar, Antalya’dan arayanlar var. Zannediyorlar ki biz şimdi Rize’ye gidip hemen başlayacağız, 7 bin 500 lira maaş alacağız. Ben o insanlara zorlukları, çayı toplamasını bilip bilmediklerini soruyorum, bilmiyoruz diyor. Rize’ye daha önce geldiniz mi diyorum, gelmedik diyor. Ama bu haberi duyunca ‘zaten çiftçiyiz’ diyerek bunu da yapabileceklerini söylüyorlar” dedi.

Çay toplaması için şehre alınacak olanların daha çok bölge halkından ve öay toplamasını bilen kişilerin seçileceğini söyleyen Mustafa Mavi, “Daha çok Doğu Karadeniz bölgesinden bu işi bilenlere ihtiyacımız olduğunu, onların gelmesini istiyoruz diye telkinlerde bulunuyoruz. Günlük yevmiyenin 200-250 lira olduğunu varsayarak hesap yapmıştık. 1 ay sürekli 250 lira yevmiye ile çay toplasa bir vatandaş 7 bin 500 lira para geçer eline. Veyahut kilosu 1 TL’den çay toplasa bir kişi ortalama 350-400 kilo çay toplar. 10-15 güne 7 bin 500 lira alır. Zaten Mayıs çayı 80 gün falan sürer. Biz buradaki yerli dinamikleri harekete geçirebilmek için öyle bir rakam telaffuz ettik. Bugün iyi bir çay toplayan 350-400 kilo toplar” diye konuştu.

Son yıllarda ve özellikle yeni tip Kovid-19 salgını nedeniyle günlük çay toplama işine olan talebin arttığını ileten Mavi, “Bu yüksek rakamlarla bu iş kolay bir iş olsaydı Rizeliler bu işi başkasına bırakmazdı, yüzde 80’i burada kalırdı ama bu rakamları duyan dışarıdaki Rizeliler de artık gelmeye başlıyor. ‘Biz il dışında böyle para kazanamayız, kendi çayımızı toplarız paramız cebimize kalır’ diye düşünüyorlar. Çayın getirisi arttı, kazancı da arttı. Normal bir insan çay toplamayı 3 günde öğrenebilir. Fakat öay toplamayı öğrenmek kabiliyete bağlı. Öyle insanlar var ki 2-3 günde öğrenir ve toplamaya devam eder. Mayıs ayı onun için bir hazırlık dönemi olur, ikinci sürgünde tam anlamıyla çayını toplamaya devam eder. Ama öyle gelir gelmez normal bir Rizeli’nin verdiği verimi vermez. Mayıs ayı çay süresi onun için bir alıştırma olur. Dediğim gibi o da kabliyete bağlı, çok kabiliyetsize öğrenemez. Ruslar geliyor 3 güne öğreniyor, onlar da öğrenir diye düşünüyorum” açıklamasını yaptı.

İl dışından Rize’ye gelip çay toplayacak olan vatandaşlara yönelik açıklama yapan Mehmet Yazıcı, “Gelip buraya 250 liraya çay toplayacağım diyen yalan söylüyor. Mümkün değil toplayamaz. İstanbul’dan gelen bir insanın en az 1 ay eğitim alması lazım. 250 liraya mümkün değil, gelsin benim çayımı 300 liraya kessin.

Çayı herkes toplayamaz. 250 lira yevmiye vermek bir şey değil, bileni çalıştıracaksın. Bilmedikten sonra adamı almışsın çaylığa ne olacak? Kafası çalışıyorsa, kafası varsa bir günde öğrenir, yoksa 6 ayda öğrenemez” açıklamasını yaptı.