1929’da ABD borsasının çökmesiyle başlayan Büyük Buhran, küresel ekonomiyi felç etti ve dünya tarihindeki en büyük ekonomik krizlerden biri oldu.
📊 Büyük Buhran’ın Başlıca Nedenleri:
✔ Aşırı spekülasyon: Hisse senetleri aşırı değerlendi ve büyük bir balon oluştu.
✔ Bankacılık çöküşü: Bankalar kredi veremeyince işletmeler iflas etti.
✔ Deflasyon ve işsizlik: Fiyatlar düştü, fabrikalar kapandı, milyonlar işsiz kaldı.
✔ Ticaret savaşları: Ülkeler korumacı politikalar uyguladı, küresel ticaret daraldı.
📌 The Economist’e göre, 1929’da başlayan kriz, dünya genelinde 20 milyon insanın işini kaybetmesine ve küresel ekonominin %15 küçülmesine neden oldu (The Economist, 2024).
2025’te Benzer Bir Ekonomik Kriz Yaşanabilir mi?
📌 Bugünün ekonomisinde de Büyük Buhran’ı hatırlatan bazı işaretler var.
📊 Mevcut Küresel Ekonomik Riskler (2024 Verileri)
| Risk Faktörü | Etkisi |
|---|---|
| Yüksek Enflasyon | Küresel enflasyon oranları hala yüksek seyrediyor. |
| Faiz Artışları | Merkez bankaları faizleri artırarak resesyon riskini yükseltiyor. |
| Bankacılık Krizi | 2023’te Silicon Valley Bank ve Credit Suisse gibi büyük bankalar battı. |
| Jeopolitik Gerilimler | Rusya-Ukrayna savaşı ve Çin-Tayvan gerilimi küresel ticareti etkiliyor. |
| Borsa Balonu | ABD’de teknoloji hisseleri 1929’daki aşırı değerlenmeye benzer şekilde yükseliyor. |
🔹 Financial Times’a göre, eğer merkez bankaları agresif faiz artırımlarına devam ederse 2025’te resesyon ihtimali ciddi şekilde artabilir (Financial Times, 2024).
1929 ve 2025 Karşılaştırması: Ekonomik Göstergeler Ne Diyor?
📌 1929 ve 2024 ekonomik verilerini karşılaştıralım:
📊 Büyük Buhran vs. Günümüz Ekonomik Verileri
| Göstergeler | 1929 Büyük Buhran | 2024 Ekonomik Durum |
|---|---|---|
| Borsa Çöküşü | – %89 düşüş (Dow Jones) | – 2023’te %20 düzeltme yaşandı |
| İşsizlik Oranı | – %25’e ulaştı | – Küresel işsizlik ortalama %6 |
| Enflasyon | – Deflasyon (fiyatlar düştü) | – Yüksek enflasyon (ABD %3.2, Euro Bölgesi %5.3, Türkiye %65) |
| Faiz Oranları | – 0’a yakın (FED müdahale etti) | – ABD FED %5.25, Avrupa Merkez Bankası %4.5 |
| Banka Krizleri | – 9.000 banka battı | – 2023’te 3 büyük banka iflas etti |
📌 Bloomberg’e göre, 2025’te büyük bir kriz yaşanması için borsada büyük bir çöküş, bankacılık sisteminde zincirleme iflaslar ve tüketici harcamalarında sert bir düşüş yaşanması gerekiyor (Bloomberg, 2024).
Krizden Kaçınmak İçin Hangi Önlemler Alınıyor?
✔ Merkez Bankaları, aşırı enflasyonu kontrol altına almaya çalışıyor.
✔ Hükümetler resesyonu önlemek için teşvik paketleri hazırlıyor.
✔ Borsalar, 1929’daki gibi sert düşüşleri önlemek için devre kesiciler kullanıyor.
📌 Ancak, yüksek borç seviyeleri ve jeopolitik riskler ekonomide büyük bir çöküşü tetikleyebilir.
🔹 Dünya Bankası’na göre, 2025’te küresel büyüme %2’nin altına düşerse, dünya resesyona girebilir (Dünya Bankası, 2024).
Büyük Bir Krizden Korunmak İçin Bireysel Önlemler
✔ Borçları azaltın: Faizler yükselirse borçlarınızı ödemek zorlaşabilir.
✔ Yatırımları çeşitlendirin: Hisse senedi, altın, gayrimenkul ve kripto gibi varlıkları dengeleyin.
✔ Acil durum fonu oluşturun: En az 6 aylık giderlerinizi karşılayacak bir birikim yapın.
✔ Spekülasyondan kaçının: Büyük getiriler vaat eden yatırım fırsatlarına dikkat edin.
📌 Ekonomik krizlerden en çok zarar görenler, finansal planı olmayanlar oluyor.
📌 Kaynakça
1️⃣ The Economist – “1929 Büyük Buhran ve Günümüz Ekonomisi”
2️⃣ Financial Times – “Küresel Resesyon Riski”
3️⃣ Bloomberg – “2025’te Büyük Bir Kriz Olur Mu?”
4️⃣ Dünya Bankası – “Küresel Ekonomik Kriz Senaryoları”
